بازنگری کلي(تجدیدنظر)در طرح ها - همگن سازی شغل ها-تفكيک پست از شغل

در اجراي ماده 49 قانون كار و آيين نامه اجرايي آن، تهيه و اجـراي طرح طبقه بندي مشاغل در مورد واحدهاي مشمول فاقد طرح تنها براي يكبار الزامي است كه پس از تهيه و تصويب آن، در واحـــد مربوط جاري شده و در آينـده همچنان مبناي روابط استخدامي قرار مي گيرد.

در اجراي ماده 49 قانون كار و آيين نامه اجرايي آن، تهيه و اجـراي طرح طبقه بندي مشاغل در مورد واحدهاي مشمول فاقد طرح تنها براي يكبار الزامي است كه پس از تهيه و تصويب آن، در واحـــد مربوط جاري شده و در آينـده همچنان مبناي روابط استخدامي قرار مي گيرد.

1 -بازنگری کلي طرحهای طبقه بندی مشاغل:

ضرورتهايي كه اصالح طرحهاي موجود را ايجاب مي كند عبارتنـــد از: تغيير در ساختار توليدي، نصب و راه انــــدازي خطوط توليدي جديد، تغييرات سازماني تشكيالتي، اصالح اشتباهات احتمالي كه به هنگام تهيه طرح اوليه در زمينه ارزيابي شغلها رخ داده و نظاير آنها كه حاصل همه اينها ايجاد مشاغل جــــديد يا اصالح مشاغل موجود درطرح است.

لازم به ذکر است که درطرح هایی که جایگزین طرح های قبلی می شوند مواردی باید مورد توجه قرار گیرند:

الف - چون طــرحهاي جديد با استفاده از روشها و ديـــدگاههاي جديد تهيه مي شوند و از طرفي كاركنان مجدداً با طرح جديد تطبيق مي يابند لذا احتمال كاهش اسمي برخي گروهـهاي شغلي به نسبت قبل وجود دارد. همچنين ممكن است عنوان برخي شغلها تغيير كند و يا برخي وظايف شغلي كم يا زياد شوند.

ب- مـزد مبناي هيچيك از كاركنان كاهش نمي يابد. به عبارت ديگر كسي فريز نمي شود، به همين دليل نيز در صــورت تهيه طــرح جايگزين ايجاد بارمالي محتمل است.

ج- طرحهاي جايگزين )تجــديد نظر شده( مابه التفاوت گذشته ندارند و اثرات مالي و افزايش هاي احــتمالي از تاريخ تصويب وزارت كار قابل پرداخت اند )مگر آنكه شركت تاريخ ديگري را رأساً در توافقنامه تعهد كند)

د- طرحـــهاي جايگزين، به دليل همگن سازي شغلها، از شغلهاي كمتري تشكيل خواهند شد تعداد شغل ها به نسبت قبل كاهش مي يابد.

مفـــروضات در زمينه تجدید نظر کلي طرح ها: (جـایگزیني طرح های جدید به جای طرح های قبلي)

الف - طرح هاي طبقه بندي مشاغل مصوب، داراي عمر مشخـصي نبوده و اگر به صــورت صحيح و منطبق با مقتضـــيات و شرايط حال و آتي ســازمان تهيه شده باشند دستخوش تغييرات اساسي نمي شوند، اما:

ب -تحت شرايطي، طرحهاي طبقه بندي مشاغل، مي توانند دستخــوش تغييرات كمي وكيفي شوند به نحوي كه لزوم اصالح يا تجـديد نظر كلي (بازنگري اساسي) آنها ايجاب شود:

1 -ب: تغييرات ماهوي و عميق در نوع توليدات و محصوالت

2 -ب: تغييرات يا تعديالت ساختاري در سازمان به نحوي كه طـرح فعلي را فاقــد كاربرد الزم نمايد.

3 -ب: الحــاق اصالحيه هاو متمــم هاي متعــدد به طرح در طول سالهاي قبل كه موجب در هم ريختگي و پريشاني طرح شده باشد.

4 -ب: تهيه شدن طرحها به گونه نامطلوب و عدم پاسخگويي به نيازهاي فعلي سازمان.

شرایط بازنگری:

الف - توجــــيه و اثبات موارد بند »ب« مفروضات فوق الذكر براي وزارت كار وامور اجتماعي

ب- سالمندي قابل توجه طرح

ج- آمادگي تأمين بارمالي از سوي مديريت سازمان

د - آمادگي كـاركنان براي پذيرش تغييرات عمدتاً شكلي و بعضاً ماهوي در مشاغل

بایسته و بایدها:

الف- رعايت اصل همگن سازي شغلها

ب- رعايت اصل تفكيك شغل از پست در حد لزوم

ج- رعايت ضوابط و دستورالعملهاي جديد

د- عدم كاهش مزد مبناي هيجيك از كاركنان

ضرورتهای نخست برای شروع کار:

الف - ارائه گزارش توجيهي كافي از سوي واحد پيشنهاد دهنده و تكميل اطالعات مورد درخواست اداره كل نظارت بر نظامهاي جبران خدمت

ب- تشخيص و تأييــد كارشناسان اداره كل نظارت بر نظامهاي جبران خدمت با توجه به گزارشهاي توجيهي، اطالعات و نيز كاربيني از شرايط موجود

ج- هماهنگي با ادارات كل كارو امور اجتماعي محل

د- تنظيم موافقتــنامه قانوني بين مديريت و نمايندگان رسمي كاركنان مبني بر قبول شرايط جديد و تغييرات شغلي(با رعايت حقوق قانوني كاركنان)و افزايش هاي احتمالي و ثبت آن در وزارت كار وامور اجتماعي

ه- انعــقاد قرارداد با يكي از دفاتر مشاوره فني طبقه بندي مشاغل با هماهنگي اداره كل نظارت بر نظامهاي جبران خدمت براي تهيه و اجراي طرح جديد

2 -همگن کردن شغلهای مشابه:

از ويژگيهاي برخي از طرحهاي طبقه بندي مشاغل قبلي كه مي تواند نوعي ايراد باشد تعدد شغلها و وجود شغلهاي مشابه با عنـاوين متفاوت است، چنانچـه با راهكارهاي كارشناسي و با استفاده از پشتوانه هاي قانوني بتوان برخي از فعاليتها و مشـــاغل مشابه را در يكديگر ادغام و به جاي تعدد عنـوان، از يك عنوان شغلي براي اين امور استفاده نمود، عالوه بر غني سازي شغلي و ايجاد زمينه هاي الزم براي ارتقا كمي و كيفي وضعيت شغلي شاغلين، از فراواني شغلها كاسته شده و مديريت سـازمان نيز در زمينه اداره منابع انساني و پيشبرد اهداف سازمان موفق تر عمل خواهد نمود. مشاغلي كه داراي عوامل دروني خاص يكسان (و يا با مشابهت تام)باشند قـابل همگـــن شدن هستند به عبارت ديگر هــــرچه عوامل دروني شغلها با يكـديگر نزديكتر باشند، قابليت همگن شدن بيشتري دارند. همــــگن سازي يعني ادغام مشاغلي كه داراي ويــژگي دروني مشترک بوده و نام گذاري آنها با يك عنوان عام ميسر است.

3 -تفكيک پست از شغل:

يكي از ويژگيهاي طرحهاي طبقه بندي مشاغل طراحي نمودار سازماني بر اساس شغلهاست. به عبارت ديگر، پستهاي سازماني به صــورت شغل، ارزيابي شده و در مجموعه طرح طبقه بندي مشاغل، شغلها را تشكيل مي دهند. از معايب اين روش، وابستگي سازمان پستي با طــرح طبقه بندي مشاغل است به گونه اي كه همواره يكي تابع ديگري است. هرگاه تغييـراتي در سازمان ايجاد شود. ناگزير منجر به تغيير در طرح طبقه بندي مشاغل مي گردد.

تعریف شغل:

كار تعـــريف شده را شغل ميگوييم. به عبارت ديگر، شغل همان كار است كه حدود آن مشخـــص نشده است بدين ترتيب مي توان گفت: شغل عبارتست از مجموعه اي از وظايف و مسئوليتهاي همگون و مشابه كه براي تحقق هدفي مشخص به عنوان كار واحد شناخته مي شود و انجام آن با داشتن مهارت الزم و از پيش تعـــريف شده از عهده يك نفـــر بر مي آيد. مي توانيم شغل را ظرف كار تعريف كنيم.

تعریف پست:

پست يا سمت عبارت از جايگاه و موقعــيتي است كه شغــــل در سازمان تشكيالتي در آن قرار مي گيرد و امـــكان مي يابد تا شاغل آن در آنجا ايفاي نقش كند به عبـارت ديگر پست تبـلور و عينيت شغل در مجموعه هدف يا اهداف ســـازماني است. بدين تـــرتيب، شغل در قالب پست معناي خويش را مي يابد. در عين حال عنوان شغل و عنوان پست ممكن است يكي باشد يا نباشد. در يك ســـازمان به تعداد افراد (كه براي تحقــق هدف وجودي سازمان الزم است)پست وجود دارد اما تعداد شغلها ممكن است (و غالباً ايجاب مي كند)كه كمتر از تعداد پست ها باشد.

مزایای پست

در نظام تفكيك پست از شغل چون به هنگام ارزيابي شغل ها عامل مسئوليت سرپرستي در ساختار امتيازات شغل محاسبه نشده ، در شرايطي كه شاغل تصدي يكي از پست هاي سرپرستي ) به معناي عام ( را عهده دار مي گردد مادام كه اين تصدي را به عهده دارد مزايايي به عنوان مزاياي سرپرستي در مورد وي بر قرار مي گردد براي تعيين مزاياي سرپرستي امتيازات سرپرستي را براي پست ها محاسبه و در جدولي به نام جدول مزاياي پست قرار مي دهند . مزاياي پست ها بر اساس سطح پست و اهميت آن و ميزان مسئوليت سرپرستي متفاوت است . مزاياي سرپرستي در صورت تغيير پست قطع و مزاياي سرپرستي جديد تابع پست جديد مي شود .در تفكيك شرايط كار از شغل نيز عينا همين وضع حاكم است

مزایای ماندگاری پست

در پايان هر سال تصدي پست ( در سالگرد آن) معادل 5در صد مزاياي پست مربوط در باره شاغل آن برقرار مي شود و اين كار ، همه ساله تكرار مي شود . در صورت تغيير پست مزاياي ماندگاري پست كماكان برقرار مي ماند و هرگز قابل قطع و يا كاهش نيست . مزاياي پست (مادام كه پرداخت مي شود ) و مزاياي ماندگاري پست همواره جزء مزد مبنا تلقي مي گردد.

تخصيص پست به شغل:

در روش تفكيك پست از شغل، الزم است كه :

الف - عنوان عام و جامعي براي شغـل برگزيده شود

ب - تعريف جـــــامعي از شغل ارائه شود به نحوي كه اين تعريف در برگيرنده فعاليتهايي كه در قالب پست درآن جا مي گيرند باشد.

ج- شرح وظــايف شغل به صورت جامع و كلي به نحوي كه از اين شرح وظايف بتوان وظايف خاص هر پست را استخــــراج نمود تنظيم گردد.

د- شرايط ارتــــقا در شغل مشخص شود در اينجـــا مي توان عواملي چون توقف منطقي در طبقه زيرين، انجام آزمون مهارت و امثال آنها در شرايط ارتقا پيش بيني كرد.

ه-شرح وظـــايف خاص هر پست و با رعايت همخواني اين وظايف با وظايف با وظايف شغل تنظيم شود.

تخصيص پست به شغل يعني اينكه پست مربوط با تـوجه به وظايف و مسئوليتها ومهارتهايي كه براي تصدي آن الزم است، در قالب چه شغلي قرار مي گيرد. ضوابط پرداخت فوق العاده پست: با عنــــايت به اينكه، پست در واقع همان شغل است كه در سازمان نام خاص پست را به خـــود گرفته است لذا در مــواردي كه با تــوجه به نظام ارزيابي مشاغل، عواملي در پست وجــود دارند كه اين عوامل در ارزيابي شغل لحاظ نگرديده اند در اين صورت مزد شغل تعييــن شده براي پست مزبور، فقط مابه ازاء امتيازاتي است كه در شغل مورد ارزيــابي قرارگرفته اند والزم است براي امتيازات مازاد بر امتيازات شغل كه به پست مـــربوط مي شوند ضوابط پرداخت مزاياي پست در نظر گرفته شود.

منبع : پاورپوینت طرح طبقه بندی مشاغل ISURVEY.IR

اگر می خواهید اطلاعاتی در خصوص نرم افزار جامع مدیریت منابع انسانی سایاهو بدانید، اینجا کلیک کنید.